Paper II – (Section – III – Language – II Sanskrit)
(Answer Key)
खण्ड – III भाषा – II (संस्कृत)
Q61. ‘देवदत्त यज्ञदत्त का सौ रुपये का ऋणी है।’
अस्य वाक्यस्य संस्कृते अनुवादः भविष्यति –
(A) देवदत्त: यज्ञदत्तस्य शतं धारयति।
(B) देवदत्त: यज्ञदत्तं शतं धारयति।
(C) देवदत्त: यज्ञदत्ताय शतं धारयति।
(D) देवदत्त: यज्ञदत्तेन शतं धारयति।
Answer – (C)
Q62. ‘बालक: पुस्तकं पठति’ इत्यस्य वाक्यस्य वाच्यपरिवर्तनं भविष्यति –
(A) बालक: पुस्तकं पठ्यते।
(B) बालकेन पुस्तकं पठति।
(C) बालकेन पुस्तकं पठ्यते।
(D) बालकाय पुस्तकं पठन्ति।
Answer – (C)
Q63. “सज्ज्न: आसने अधितिष्ठति” वाक्यमिदं संशोधयत –
(A) सज्जन: आसनमधितिष्ठति।
(B) सज्जन: आसनेनातिष्ठति।
(C) सज्जनः आसनं तिष्ठति।
(D) सज्जनं आसने अधितिष्ठति।
Answer – (A)
Q64. दण्डिन: पदलालित्यं माघे सन्ति __ गुणा:।।
इत्यत्र रिक्त स्थानं पूरयित्वा सूक्तिं संयोजयत –
(A) पञ्ज
(B) त्रयः
(C) नव
(D) सप्त
Answer – (B)
Q65. ‘र’ कारस्य उच्चारणस्थानं विद्यते –
(A) नासिक
(B) कण्ठ
(C) तालु
(D) मूर्धा
Answer – (D)
Q66. अङ्कानां स्थाने संस्कृतपदेन समयं लिखत –
अहं प्रात: (4 : 15) __ वादेन उत्तिष्ठामि –
(A) पादेन चतुर्वादने
(B) सार्ध चतुर्वादने
(C) सपाद चतुर्वादने
(D) पादोन पञ्चवादने
Answer – (C)
Q67. एकैकस्य प्रश्नस्य पदेनैकेन वर्णेनैकेन वा समाधानं प्रदेयं भवति चेत् सा का परीक्षा भवेत्?
(A) शलाका परीक्षा
(B) निबन्धात्मक परीक्षा
(C) वस्तुनिष्ठ परीक्षा
(D) मौखिक परीक्षा
Answer – (C)
Q68. ‘ध्वनीन् सम्यक् श्रुत्वा पुन: स्पष्टं वक्तव्यम्’ इति कस्य कौशलस्य उपाय:?
(A) पठन कौशलस्य
(B) श्रवण कौशलस्य
(C) कथा कौशलस्य
(D) लेखन कौशलस्य
Answer – (A)
Q69. अल्पमूल्येनैव सुलभं दृश्यसाधनं किम् अस्ति?
(A) ध्वनिमुद्रण यन्त्रम्
(B) संगणक यन्त्रम्
(C) ध्वनिप्रसार यन्त्रम्
(D) श्यामफलकम्
Answer – (D)
Q70. दूरदर्शन कार्यक्रमेषु संस्कृते ‘अक्षरा’ नामक: कार्यक्रम: कस्मात् स्थानात् प्रसार्यते?
(A) बीकानेरात्
(B) दिल्लीनगरात्
(C) जयपुरात्
(D) उदयपुरात्
Answer – (C)
Q71. ‘शिक्षणसूत्रेषु छात्राणां समक्षं उदाहरणानि प्रस्तूय नियम प्रतिगमनम्’ इति कस्य शिक्षणसूत्रस्य विशेषता?
(A) आगमनात् निगमनं प्रति
(B) पूर्णादशं प्रति
(C) विश्लेषणात् संश्लेषणं प्रति
(D) ज्ञातादज्ञातं प्रति
Answer – (A)
Q72. श्रवण-भाषण-पठन-कौशलानां मूल्यांकनं कया परीक्षया कर्तुं शक्यते?
(A) निदानात्मक परीक्षया
(B) मौखिक परीक्षया
(C) आसक्ति परीक्षया
(D) लिखित परीक्षया
Answer – (B)
अधोलिखितम् अपठितं श्लोकम् आधारीकृत्य निम्नलिखिता: (73 – 78) प्रश्ना: समाधेया:
शौर्याधिदैवतविहारवनस्थलीयम्
एषा कवीश्वरगिरां वररङ्गभूमि।
अत्युत्तमा च बलिनां कषपट्टिकेयम्
श्री चित्रकूटनगरी ननु दर्शनीया।।
Q73. ‘अत्युत्तमा’ इत्यत्र कः सन्धिः ?
(A) गुण
(B) यण
(C) दीर्घ
(D) अयादि
Answer – (B)
Q74. ‘दर्शनीया’ इत्यत्र क: प्रत्यय:?
(A) यत्
(B) ण्यत्
(C) तव्यत्
(D) अनीयर्
Answer – (D)
Q75. श्लोकेऽस्मिन् प्रयुक्तस्य छन्दस: नाम किम्?
(A) मालिनी
(B) शिखरिणी
(C) वसन्ततिलका
(D) इन्द्रवज्रा
Answer – (C)
Q76. ‘विहारवनम्’ इत्यत्र समाविग्रहो विद्यते –
(A) विहाराय वनम्
(B) विहारं वनम्
(C) विहारस्य वनम्
(D) वहारेण वनम्
Answer – (A)
Q77. श्लोकेऽस्मिन् क: अलंकारः प्रयुक्तः?
(A) विभावना
(B) रूपक
(C) उपमा
(D) निदर्शना
Answer – (B)
Q78. माहेश्वरसूत्रेषु ‘शल्’ वर्णानां क्रम: विद्यते –
(A) श स ष ह ल्
(B) श ष ह स ल्
(C) श ह ष स ल
(D) श ष स ह लु
Answer – (D)
अधोलिखितम् अपठित गद्यांशम् आधारीकृत्य निम्नलिखिताः (79 – 84) प्रश्ना: समाधेया:
गृहस्य सुशिक्षिता स्त्री सद्गृहिणी गृहलक्ष्मी: गृहस्वामिनी वा भवति। सैव मातृभूता सदशं सत्रागरिकं च निर्मातुं प्रभवति।
स्त्री एवं समाजे धार्मिकसंस्काराणां सद्गृणादिकानां स्थापनां करोति। अत: समाजे राष्ट्र वा स्त्रीणां समादरो मातृशक्तेश्च गौरवरक्षणं तदेव सम्भवति यदा ता: सुशिक्षिता: स्युः।
Q79. ‘मातृशक्तेः’ इत्यत्र का विभक्तिः?
(A) चतुर्थी
(B) षष्ठी
(C) सप्तमी
(D) तृतीया
Answer – (B)
Q80. ‘प्रभवति’ इत्यस्य लङ् लकारे रूपं भविष्यति
(A) प्राभवत्
(B) अप्रभवत्
(C) प्राभूयत्
(D) प्राभवत
Answer – (A)
Q81. ‘तदैव:’ इत्यस्मिन् पदे क: सन्धिः ?
(A) गुण सन्धिः
(B) यण् सन्धिः
(C) वृद्धि सन्धिः
(D) अयादि सन्धिः
Answer – (C)
Q82. ‘निर्मातुम्’ इत्यस्मिन् पदे प्रत्ययः अस्ति
(A) तुन्
(B) तुम्
(C) टुम्
(D) तुमुन्
Answer – (D)
Q83. ‘गृहलक्ष्मी:’ इत्यत्र समास: अस्ति
(A) द्वन्द्व
(B) अव्ययीभाव:
(C) तत्पुरुषः
(D) बहुव्रीहिः
Answer – (C)
Q84. “समादरो” इत्यस्य पदस्य संधि विच्छेदः भविष्यति
(A) सम् + आदरः
(B) समा + आदरः
(C) स + मादर:
(D) समा + दर:
Answer – (A)
Q85. ‘मनुते’ इत्यत्र क्रियापदे क: धातु:?
(A) मह
(B) मन्
(C) मान्
(D) मा
Answer – (B)
Q86. चतुर्दशमाहेश्वरसूत्रेषु स्वरवर्णानां संख्या: अस्ति
(A) नव
(B) सप्त
(C) दश
(D) एकादश
Answer – (A)
Q87. संस्कृतभाषाशिक्षणस्य प्रथम सोपानं भवेत्
(A) धातुरूपाणां शब्दरूपाणां च रटनम्
(B) श्लोकानां स्मरणम्
(C) संस्कृतसम्भाषणम्
(D) व्याकरणावगमनम्
Answer – (B)
Q88. सूत्रविधौ सूत्राणां मुख्योद्देश्यं किम्?
(A) पारायणम्
(B) कथाकथनम्
(C) उपदेशज्ञानम्
(D) घटेसमुद्रपूरणम्
Answer – (D)
Q89. “या भाषा अध्यापनीया सा स्वमाध्यमेनेव बोधनीया – यथा संस्कृतं संस्कृतमाध्यमेन आंग्लभाषा आंग्लमाध्यमेन” इति कस्य विधे: गुण: अस्ति?
(A) कथाकथन विधे:
(B) प्रत्यक्ष विधे:
(C) भाषण विधे:
(D) प्रश्नोत्तर विधे:
Answer – (B)
Q90. “रुचे: सिद्धान्तसन्दर्भे यावत् छात्रेषु सक्रियरुचिर्न भविष्यति तावत् शिक्षकस्य सर्वोत्तम कार्य पूर्ण न भविष्यति” इति केन पाश्चात्यविदुषा कथितम्?
(A) पिन्टसेट महोदयेन
(B) हेराल्ड ई. पामर महोदयेन
(C) सुकरात महोदयेन
(D) प्रो. डी. एस. कोठारी महोदयेन
Answer – (A)
